Het Besluit risico's zware ongevallen 2015 (Brzo 2015) is per 1 januari 2024 ingetrokken en opgenomen in de nieuwe Omgevingswet.
In de nieuwe Omgevingswet zijn 26 wetten voor de leefomgeving gebundeld tot 1 wet. De nieuwe Omgevingswet is verder uitgewerkt in 4 Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB's):
Omgevingsbesluit
Besluit kwaliteit leefomgeving
Besluit activiteiten leefomgeving
Besluit bouwwerken leefomgeving
De inhoud van het Brzo 2015 komt terug in de eerste 3 AMvB's.
In de nieuwe Omgevingswet zijn regels opgenomen voor bedrijven die met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken. Als er bij deze zogenoemde 'Seveso-inrichtingen' iets mis gaat, kan dat grote gevolgen hebben voor de gezondheid en veiligheid van werknemers, omwonenden én het milieu.
Deze regels hebben tot doel om zware ongevallen met gevaarlijke stoffen te voorkomen. De regels zijn tevens bedoeld om de gevolgen van een zwaar ongeval zoveel mogelijk te beperken, mocht er toch iets misgaan.
De regels die voor Seveso-inrichtingen zijn opgenomen in de Omgevingswet en zijn de Nederlandse uitwerking van een Europese Richtlijn voor bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen: de Seveso-richtlijn. De aanleiding voor deze richtlijn is een aantal grote ongevallen, waaronder een ramp in 1976 in het Noord-Italiaanse stadje Seveso. Bij dit ongeluk kwam een giftig gas vrij, waardoor een groot deel van de bevolking ernstige gezondheidsschade heeft ondervonden. De Europese Gemeenschap werkte na dit ongeval wetgeving uit om mensen en de omgeving beter te beschermen tegen industriële ongevallen.
Inspectieproces
De Omgevingsbesluiten leggen de verantwoordelijkheid voor het beheersen van veiligheidsrisico's bij de Seveso-inrichtingen en beschrijft de doelen waaraan de inrichtingen moeten voldoen. De toezichthouders zien erop toe dat de inrichtingen het veilig werken met gevaarlijke stoffen goed beheersen en deze doelen bereiken. Hiervoor kijken zij vooral naar het zogenaamde veiligheidsbeheersysteem dat de inrichtingen hiervoor moeten gebruiken.
Vanwege de grote risico's, worden bij Seveso-inrichtingen jaarlijks inspecties uitgevoerd. Deze inspecties worden uitgevoerd door een inspectieteam van diverse toezichthouders, vanuit het samenwerkingsverband BRZO+.
Inspecteurs van de Nederlandse Arbeidsinspectie toetsen tijdens een inspectie bij Seveso-inrichtingen niet alleen of het veiligheidsbeheerssysteem goed is beschreven, ze kijken ook of het in concrete situaties werkt. Daarnaast kijken de inspecteurs of de bedrijven alle maatregelen hebben getroffen die nodig zijn om zware ongevallen te voorkomen en de gevolgen daarvan voor de werknemers te beperken. Zo'n inspectie is omvangrijk, beslaat meestal meerdere dagen en vraagt grote betrokkenheid van een bedrijf.
Inspectieonderwerpen
Tijdens de reguliere Brzo-inspecties besteedt de Nederlandse Arbeidsinspectie aandacht aan specifieke risico's. Op dit moment gaat het om de volgende onderwerpen:
Waar nodig wordt specifiek aandacht besteed aan de maatregelen die bedrijven moeten nemen om te voldoen aan de verplichtingen uit het Arbeidsomstandighedenbesluit voor veilig werken in gebieden waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen (Europese richtlijn ATEX 153) en de verplichtingen uit het Warenwetbesluit explosieveilig materieel 2016 (Europese richtlijn ATEX 114).
Voor 2 specifieke onderwerpen is de wijze van toezicht voor het veilig werken in explosieve atmosferen - in afstemming met het bedrijfsleven - verduidelijkt. Meer hierover lees je op de pagina Explosieve atmosfeer. Doel van deze wijzen van toezicht is het voorkomen van explosieve atmosferen en het beheersen van explosiegevaar.
De Arbeidsinspectie richt zich tijdens inspecties onder meer op de inspectie en het onderhoud van explosieveilige apparatuur.
Een aanzienlijk deel van de Seveso-inrichtingen heeft drukapparatuur zoals drukvaten, stoomketels, leidingen en dergelijke in gebruik. Vanzelfsprekend dienen de risico's die hiermee verbonden zijn te worden beheerst. De voorschriften ten aanzien van de fabricage en het inbedrijfstellen en gebruiken van drukapparatuur staan in het Warenwetbesluit drukapparatuur (Wb-da).
Drukapparaten die een risico vormen moeten aan de wettelijke eisen voldoen en bij inbedrijfstelling - en periodiek tijdens de gebruiksfase - worden gekeurd. De Arbeidsinspectie kijkt bij inspecties onder meer of aan deze wettelijke eisen is voldaan.
De Arbeidsinspectie richt zich bij periodieke inspecties specifiek op de thema's 'veilig en juist uitvoeren van onderhoud' en 'het functioneren van de onderhoudsmanagementsystemen'. Uit de incidentenanalyses van de afgelopen jaren is namelijk gebleken dat veel incidenten een relatie hadden met onderhoud of gebreken in het onderhoudsmanagementsysteem.
Ook kunnen controles worden uitgevoerd tijdens zogenoemde 'onderhoudstops', met aandacht voor arbeidsomstandigheden, eventuele arbeidsmarktfraude en de maatregelen om zware ongevallen met gevaarlijke stoffen te voorkomen.
Inspecteurs van de Arbeidsinspectie richten zich op het voorbereiden van installaties met gevaarlijke stoffen voor onderhoudswerk, zodat deze werkzaamheden veilig uitgevoerd kunnen worden.
Het laden en lossen van tankwagens met gevaarlijke stoffen is onlosmakelijk verbonden aan bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen. Tijdens het laden en lossen bestaat het risico dat gevaarlijke stoffen onbedoeld vrijkomen.
Het is belangrijk om dit risico goed te beheersen, omdat ongevallen tijdens het laden en lossen met enige regelmaat voorkomen. Inspecteurs van de gezamenlijke Seveso-diensten (waaronder de Arbeidsinspectie) keken daarbij in 2023 en 2024 kritisch naar het laad- en losproces. Dit was 1 van de inspectieprojecten die in SEVESO+-verband zijn uitgevoerd.
Meer over de resultaten van het inspectieonderwerp verlading in de periode 2023-2024 lees je op de pagina Resultaten verlading 2023-2024.
Inspectieresultaten
De resultaten van de inspecties bij Seveso-inrichtingen worden in rapporten vastgelegd. In deze rapporten wordt onder andere vermeld waar naar is gekeken bij de inspectie en welke overtredingen er zijn geconstateerd.
Van iedere inspectie vanuit het samenwerkingsverband BRZO+ wordt een openbare samenvatting gepubliceerd op de website seveso-plus.nl. Deze samenvatting geeft informatie over de controles, de resultaten en de overtredingen. Als er sprake is van een overtreding, dan geeft de samenvatting een indicatie van de ernst.
