'Gasmeter? Die lag nog in de auto.'
Verhalen uit de praktijk
De ochtend begon als zovele. 2 monteurs, in dienst van een onderaannemer van 1 van de regionale netbeheerders, waren bezig met een geplande ingreep aan een oude hoofdgasleiding in een woonwijk in de Randstad. Een onderaannemer is een bedrijf dat in opdracht van een groter bedrijf – in dit geval de netbeheerder – werkzaamheden uitvoert. De sleuf was al open, de gasleiding lag bloot. Alles leek onder controle. Totdat de inspecteurs ter plaatse kwamen.
De inspecteurs merkten meteen op dat beide monteurs geen gasdetectiemeter bij zich droegen — laat staan dat die aanstond. 'Waar zijn jullie meters?', vroeg de inspecteur. 'Die liggen nog in de auto,' antwoordde 1 van de mannen, nonchalant. Zijn collega knikte: 'Ja, dat vergeet je soms gewoon, hè?' Er stond ook een bedieningsdeskundige van de netbeheerder naast de put. Een bedieningsdeskundige is verantwoordelijk voor het veilig bedienen en bewaken van het gasnet.
1 van de inspecteurs vatte het later scherp samen: 'De bedieningsdeskundige zag hetzelfde als wij, maar deed niks. Dan weet je dat er echt iets niet goed zit.'
Vanwege het ernstige gevaar voor personen, besloten de inspecteurs het werk onmiddellijk stil te leggen. Pas nadat de monteurs de gasdetectiemeters hadden opgehaald mochten de werkzaamheden worden hervat.
De monteurs werkten zichtbaar op routine. Ze kenden het werk. Maar juist die routine kan gevaarlijk worden, zeker als veiligheidsregels als optioneel worden gezien. 1 van hen vertelde later: 'Ik werk al 20 jaar in dit vak. Het gaat altijd goed.'
Maar de sector verandert. Het wordt complexer, situaties onvoorspelbaarder. En regels zijn er niet voor niets. Na een gesprek met de monteurs kwam naar voren dat de ploeg dagelijks wisselde. Soms zagen monteurs elkaar voor het eerst op locatie. 1 van de inspecteur vat het kernachtig samen: 'Vroeger had je vaste ploegen. Die wisten van elkaar wat ze deden. Nu zie je elke dag een ander. Niemand spreekt elkaar nog aan.'
Voorkom stillegging: praktische tips voor veilig werken aan gasleidingen
'Het plan lag er … maar klopte voor geen meter.'
Het was gepland werk, het vervangen van een oude gasleiding. Geen tijdsdruk, geen spoed. De aannemer had zijn zaken ogenschijnlijk op orde. Bij aankomst overhandigde de uitvoerder, keurig het veiligheids- en gezondheidsplan (V&G-plan) aan de inspecteurs. Een uitvoerder is de persoon op de bouwplaats die leidinggeeft aan de dagelijkse werkzaamheden. Het V&G-plan is een wettelijk verplicht document. In dit document beschrijft de opdrachtgever hoe hoofd- en onderaannemers moeten samenwerken en welke maatregelen zij moeten treffen om de veiligheid en gezondheid van werknemers te waarborgen.
De inspecteurs bladerden erdoorheen. Op het eerste gezicht leek het plan compleet. Maar al snel viel op: de informatie sloot totaal niet aan bij de aangetroffen werkzaamheden op de locatie.
Wat bleek?
- Het V&G-plan verwees naar een andere straatnaam: die van het werk van vorige week.
- Bijzondere risico's rond aanrijdgevaar en verontreinigde grond stonden er niet in, terwijl die hier wél aanwezig waren.
- Instructies waren algemeen, niet toegespitst op de locatie.
1 van de inspecteurs zei: 'Het was overduidelijk een copy-paste van een ander project. Ze hadden letterlijk alleen de datum aangepast.' Toen de uitvoerder hiermee werd geconfronteerd, haalde hij zijn schouders op. 'Zo doen we dat altijd. Als we voor elke klus een nieuw plan moeten maken, komen we nergens aan toe.'
Een eerlijke reactie, maar ook een die iets pijnlijk blootlegt: het V&G-plan wordt soms als formaliteit gezien, niet als hulpmiddel om echt veilig te werken. In theorie waren alle papieren in orde, maar in de praktijk bood het plan geen enkel houvast. Werknemers op locatie gaven aan dat ze het document überhaupt niet kenden. 'Het ligt in de keet. Niemand leest dat.'
Wilt u weten hoe u kunt voorkomen dat veiligheid slechts een papieren werkelijkheid blijft en hoe u praktische veiligheidsmaatregelen effectief op locatie kunt toepassen?
Zie ook
Verantwoord opdrachtgeverschap
Arboportaal - Verantwoord opdrachtgeverschap
Rijksvastgoedbedrijf - Handleiding stappenplan V&G voor opdrachtgevers