Bij verschillende werkzaamheden is het wettelijk verplicht te werken met gecertificeerde personen, producten of processen. Dit is een extra waarborg zodat deskundig werk op een veilige en gezonde manier wordt uitgevoerd.
Het programma Certificatie en markttoezicht houdt toezicht op het functioneren van wettelijke certificatie- en persoonsregistratiestelsels. Dit zodat wettelijke certificaten, persoonsregisters en CE-markeringen te vertrouwen zijn. Daarnaast houdt het programma toezicht op de Europese markt van verschillende producten die tijdens het werk worden gebruikt.
Doelen, aanpak en samenwerking
Doelen certificatie
Op het gebied van certificatie streeft het programma ernaar dat:
- een wettelijk certificaat, persoonsregister of CE-markering te vertrouwen is;
- certificatiestelsels en het CE-stelsel zodanig functioneren dat een veilig en gezond product en/of proces door de stakeholders zelf wordt geborgd;
- er transparantie is over de stelselrisico's en de wijze waarop de stakeholders deze samen aanpakken.
Doelen markttoezicht
Producten die tijdens werk worden gebruikt, moeten voldoen aan Europese veiligheids- en gezondheidseisen. Het programma streeft ernaar dat non-conforme producten die in Nederland, of via Nederland, op de Europese markt worden gebracht, worden geweerd of worden verwijderd.
Aanpak certificatie
Met het programma Certificatie en Markttoezicht houdt de Arbeidsinspectie toezicht op het functioneren van de certificatie- en registratiestelsel en ziet erop toe dat certificerende instellingen hun taken correct uitvoeren. Een risicogerichte aanpak volgt op basis van het antwoord op de volgende 4 vragen:
- Is de regelgeving duidelijk en sluit deze goed aan op de praktijk?
- Vervullen organisaties in de certificatie- en registratiestelsels hun rol?
- Worden gecertificeerde en geregistreerde personen, producten en processen daadwerkelijk in de praktijk ingezet waar dat nodig is?
- Houden CBI's, RI's en certificaathouders zich aan de Arbowet, de Warenwet en de eisen uit de certificatieschema's?
Bij een knelpunt in een stelsel pakt de Arbeidsinspectie dit samen met de verantwoordelijke stakeholder(s) in het stelsel aan. Ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid. Het gaat hierbij om maatwerk.
Daarnaast behandelt de Arbeidsinspectie meldingen en voert inspecties op de werkvloer uit om vast te stellen of de stelsels daadwerkelijk bijdragen aan gezonder en veiliger werk.
Aanpak markttoezicht
De Arbeidsinspectie controleert of het Europese CE-stelsel voor producten in Nederland in praktijk functioneert. Het weren en verwijderen van non-conforme producten die in Nederland en via Nederland de Europese markt op komen, pakt het programma aan door:
- Het houden van actieve en reactieve productinspecties.
- Het ontwikkelen en uitvoeren van grenscontroles samen met de Douane.
- Bedrijfsgericht toezicht te ontwikkelen, zodat bedrijven structureel producten ontwikkelen die aan de gestelde eisen voldoen.
- Organisaties in toezichtsstelsels
Om een certificatie- of registratiestelsel goed te laten functioneren, zijn verschillende partijen betrokken met elk eigen verantwoordelijkheden, zoals de Raad voor Accreditatie, schemabeheerders, Colleges van Deskundigen, opleidingsinstituten en examencommissies, NEN en bedrijfstakorganisaties.
- Douane
Zeeschepen, vliegtuigen en vrachtwagens brengen dagelijks goederen de Europese Unie binnen. De Arbeidsinspectie werkt samen met de Douane bij grenscontroles en gebruikt de importgegevens van de Douane om risicogericht te inspecteren of arbeidsmiddelen voldoen aan de Warenwet.
- DOE-coalitie Certificering
Binnen de Inspectieraad (het samenwerkingsverband van rijksinspecties) doet het programma mee aan de DOE-coalitie Certificering. Hierin worden werkwijzen uitgewisseld en gezamenlijke signalementen opgesteld
- Administrative Cooperation Groups
Het programma neemt deel aan 5 Europese Administrative Cooperation groups (ADCO's). Deelnemers stemmen hier het toezicht op de Europese markt af, voeren internationaal gezamenlijke acties ('joint actions') uit en behandelen de interpretatie van Europese productrichtlijnen voor drukvaten, drukapparatuur, explosieveilig materieel, liften, machines en persoonlijke beschermingsmiddelen.
- Alliantieoverleg en Verbindingsbureau Markttoezicht
In Nederland werken 5 markttoezichthouders op het gebied van producten samen: de Nederlandse Arbeidsinspectie, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI). Het Verbindingsbureau Markttoezicht geeft onder leiding van de Stuurgroep Markttoezicht op basis van de Nationale Strategie Markttoezicht 2022 - 2024 vorm aan gezamenlijke projecten, instructies en communicatie tussen de markttoezichthouders in Nederland, andere lidstaten en de Europese Commissie in het European Union Product Compliance Network (EUPCN) en haar werkgroepen.
Werkvelden met verplichte certificatie of registratie
Gecertificeerde beroepen en beroepen met persoonsregistratie
- Arbokerndeskundige (arbeids- en organisatiedeskundige, arbeidshygiënist, hogere veiligheidskundige)
- Deskundig asbestverwijderaar
- Deskundig toezichthouder asbest
- Deskundige opsporing ontplofbare oorlogsresten
- Duikarbeid (duiker, duikmedisch begeleider, duikploegleider)
- Gasdeskundige tankschepen
- Kraan- en heimachinist (machinist van funderingsmachine, mobiele hijskraan of torenkraan)
- Schietmeesters
- Springmeesters
- Vuurwerkdeskundige
Gecertificeerde producten
- Drukapparatuur (nieuwbouwkeuring en herkeuring)
- Drukvaten van eenvoudige vorm
- Explosieveilig materieel (nieuwbouwkeuring)
- Gevaarlijke machines (nieuwbouwkeuring)
- Hijs- en hefwerktuigen voor personen (herkeuring)
- Hijskranen (herkeuring)
- Liften (nieuwbouwkeuring en herkeuring)
- Persoonlijke beschermingsmiddelen (nieuwbouwkeuring)
- Zeecontainers
Gecertificeerde processen
- Arbodiensten
- Asbestinventarisatiebedrijven
- Asbestverwijderingsbedrijven
- Opsporing ontplofbare oorlogsresten