Hijskranen: risico's, aanpak en resultaat
Hijskranen zijn essentieel voor het verplaatsen van zware materialen. Ze maken het voor bouwvakkers mogelijk om efficiënt en veilig te werken. Om ervoor te zorgen dat hijskranen veilig gebruikt kunnen worden, zijn onderhoud en periodieke keuring noodzakelijk.
Omvang van het werkveld
Er zijn 3 NL-conformiteitsbeoordelingsinstanties (NL-CBI's) die hijskranen mogen herkeuren. Nadat een hijskraan is goedgekeurd, ontvangt de eigenaar een certificaat van goedkeuring en een TCVT-goedkeuringssticker, waarmee wordt aangetoond dat de hijskraan voldoet aan de wettelijke veiligheidseisen en daarmee veilig gebruikt kan worden. Dit certificaat is 2 jaar geldig.
In Nederland hebben 8.807 hijskranen een geldig certificaat (2023). In 2023 hebben de NL-CBI's totaal 4.626 certificaten afgegeven. Van 301 hijskranen is de certificaataanvraag geweigerd vanwege tekortkomingen.
Aantal certificaataanvragen voor hijskranen (2023)
| Aantal certificaataanvragen voor hijskranen (2023) | 2023 |
|---|---|
| Afgegeven certificaten | 4626 |
| Geweigerde certificaten | 301 |
Risico's
In 2020 voerde de Nederlandse Arbeidsinspectie een onderzoek uit naar het stelsel van de keuring van hijskranen. Daaruit blijkt dat de keuringen van hijskranen goed verloopt. Toch ziet de Arbeidsinspectie nog enkele risico's:
Er zijn geen duidelijke criteria voor het inwerken en bijscholen van keurmeesters. Dit kan leiden tot een verschil in kennis en vaardigheden, waardoor keurmeesters een gelijke situatie verschillend kunnen beoordelen.
Een hijskraan heeft geen APK-plicht, maar de verplichte herkeuring richt zich niet op het rijgedeelte. Hierdoor komt het bij goedgekeurde hijskraan voor dat het rijgedeelte in slechte staat is. Dit kan leiden tot ongevallen.
Aanpak
Doordat NL-CBI's hun nieuwe keurmeesters op verschillende manieren inwerken, ontstaan er verschillen in het niveau van kennis. Daarnaast zijn er geen duidelijke criteria voor het bijscholen van keurmeesters, wat deze verschillen vergroot. Het in het certificatieschema opnemen van criteria voor inwerken in bijscholen kan deze verschillen wegnemen. De Arbeidsinspectie heeft dit bij de schemabeheerder onder de aandacht gebracht.
De eigenaar van een hijskraan is verantwoordelijk voor goed onderhoud aan het rijgedeelte ervan. Sommige eigenaren laten vrijwillig een APK-keuring uitvoeren op het rijgedeelte. De Arbeidsinspectie heeft bij de schemabeheerder en de NL-CBI's het belang van een eenduidige werkwijze voor de controle van het rijgedeelte aangegeven.
Naast het signaleren van deze risico's voert de Arbeidsinspectie ook inspecties uit bij hijswerkzaamheden. In 2024 controleerde de Arbeidsinspectie bij hijswerkzaamheden in de bouwsector. Hierin is onder meer de keuring van de hijskranen en de registratie van de hijskraanmachinisten gecontroleerd.
Resultaat
In 2023 en 2024 voerde de Arbeidsinspectie 25 inspecties uit naar de herkeuring van hijskranen op jachthavens en kleine scheepswerven. Van de hijskranen die de Arbeidsinspectie heeft gecontroleerd, was driekwart in orde. Bij de rest waren de gebreken gevarieerd. Bij de meeste overtredingen voldeed een waarschuwing van de Arbeidsinspectie.
In 2024 voerde de Arbeidsinspectie 291 inspecties uit naar hijswerkzaamheden op bouwplaatsen. Hierbij zijn 158 overtredingen vastgesteld. Daarvan hadden 39 overtredingen betrekking op het herkeuren van de hijskraan, de hijsmiddelen of het hijsgereedschap.