Wat kan ik zelf doen

De werkgever is verplicht om alle risico's van werken met gevaarlijke stoffen in kaart te brengen en maatregelen te nemen zodat er veilig en gezond gewerkt kan worden.

• Heeft het bedrijf aandacht besteed aan het onderwerp 'gevaarlijke stoffen' (artikel 5, Arbowet en artikel 4.1b, Arbobesluit)?
• Heeft de werkgever onderzocht met welke en hoe veel stoffen je tijdens het werk in aanraking komt en hoe lang de blootstelling aan deze stoffen duurt? (artikel 4.2, Arbobesluit).
• Wordt er gewerkt met kankerverwekkende, mutagene of reprotoxische stoffen?
• Houdt de werkgever zich aan de 'nadere voorschriften' bij het beoordelen van risico's van kankerverwekkende, mutagene of reprotoxische stoffen (artikel 4.13, Arbobesluit)?

Zie ook Zelfinspectie gevaarlijke stoffen (zelfinspectie.nl).

Vraag de werkgever of arbodeskundige welke normen (grenswaarden) er zijn om veilig te werken met alle gevaarlijke stoffen in het bedrijf (Arbobesluit, artikel 4.3). En of het lukt om onder die grenswaarden te blijven.

• Zijn er geen grenswaarden? Dan moeten grenswaarden op grond van andere aanwezige informatie worden bepaald. Dit is werk voor de arbodeskundige. Maak hierover afspraken met de werkgever.
• Worden de grenswaarden niet gehaald? Vraag de werkgever om een plan van aanpak, zodat het bedrijf zo snel mogelijk wél aan de veilige grenswaarde voldoet.

De werkgever moet maatregelen nemen zodat er veilig kan worden gewerkt met gevaarlijke stoffen. Hierbij is belangrijk dat de werkgever de arbeidshygiënische strategie hanteert. Dit is ook wel bekend als de 'STOP-strategie' (artikel 4.4. Arbobesluit).

STOP staat voor:

• Substitutie (vervanging van de gevaarlijke stof door een minder gevaarlijke).
• Technische maatregelen, zoals gesloten systemen, afzuiging, mechanische ventilatie.
• Organisatorische maatregelen, zoals beperken van de tijd dat je met gevaarlijke stoffen werkt, afwisseling van taken en het beperken van de toegang tot plekken waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt.
• Persoonlijke beschermingsmiddelen (dit is het laatste redmiddel en mag nooit de enige maatregel zijn).

Krijgen de werknemers goede voorlichting over risico's van het werken met gevaarlijke stoffen (Arbobesluit, artikel 4.10d)?

Denk aan:

• Veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) met informatie over gevaarlijke stoffen.
• Duidelijke instructies op de werkplek.
• Voorlichting over de risico's van werken met gevaarlijke stoffen en de manier waarop je daarmee in aanraking komt?
• Wat te doen als je per ongeluk wordt blootgesteld aan gevaarlijke stoffen?

Elke werknemer die werkt met gevaarlijke stoffen heeft recht op een medisch onderzoek (arbeidsgezondheidskundig onderzoek, artikel 18 Arbowet en artikel 4.10a Arbobesluit). Blijkt uit het onderzoek dat er gezondheidsklachten zijn? Dan worden ook collega's actief benaderd voor een medisch onderzoek.

Bespreek met de bedrijfsarts en eventueel de arbeidshygiënist wat zij weten van de effecten van werken met gevaarlijke stoffen. Bijvoorbeeld:

• Uitkomsten medisch onderzoek
• Informatie uit het arbo-spreekuur
• Ziekteverzuim dat misschien te maken heeft met werken met gevaarlijke stoffen
• Uitkomsten van metingen op de werkplek. De ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging heeft een wettelijk recht op deze informatie (artikel 4.10c Arbobesluit, artikel 31 WOR), mits deze anoniem is.
• Incidentele blootstelling aan hoge concentraties (art. 4.21 Arbobesluit) verplicht de werkgever dit te melden aan de ondernemingsraad/personeelsvertegenwoordiging.

Werk je met gevaarlijke stoffen? Check dan regelmatig of de situatie nog onder controle is en kijk wat er nóg beter kan.

Ook als werken met gevaarlijke stoffen niet leidt tot gezondheidsklachten en de normen (grenswaarden) niet worden overschreden, is het belangrijk om regelmatig te bekijken of het mogelijk is om gevaarlijke stoffen te vervangen door minder gevaarlijke of dat er inmiddels nog betere beheersmaatregelen mogelijk zijn.

Dit geldt in ieder geval voor kankerverwekkende stoffen, mutagene en reprotoxische stoffen: daar moet zo min mogelijk mee worden gewerkt als technisch uitvoerbaar is.

In sommige bedrijven lukt het helaas niet om afspraken te maken met de werkgever over een goede aanpak van werken met gevaarlijke stoffen.

Meld dit dan eerst bij de Ondernemingsraad (OR) of de Arbodienst. Komt u daar niet verder? Dan kunt u ook melden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie.

Je kunt ook de personeelsvertegenwoording of vakbond inschakelen, zodat die werk kunnen maken van gezond en veilig werken met gevaarlijke stoffen.