Welzijn op de werkvloer
Welzijn op de werkvloer omvat alle aspecten van de werkomgeving die van invloed zijn op de gezondheid, veiligheid en het welbevinden van werknemers. Het omvat niet alleen fysieke, maar ook mentale aspecten, Werkdruk komt voor in bijna alle sectoren. Te hoge werkdruk kan grote gevolgen hebben voor de werknemer én de werkgever. Het kan leiden tot klachten en verzuim, maar ook tot minder productie of ontevreden klanten. Een goed beleid voor het tegengaan van werkdruk is dus belangrijk.
De Nederlandse Arbeidsinspectie houdt toezicht en richt zich op de naleving van de wet- en regelgeving rondom welzijn op het werk. Aandacht voor werkdruk en het voorkomen van werkstress moet anno 2025 onderdeel uitmaken van het Arbobeleid van een bedrijf, maar dit was niet altijd zo.
Vrije zaterdag
Zegerus Theodorus Fetter (1888-1967) was inspecteur bij en later directeur-generaal van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Na de Tweede Wereldoorlog was er in Nederland weinig personeel beschikbaar. Om het land weer op te bouwen, stond de Arbeidsinspectie vaak overwerken toe. De overheid wilde terug naar de 6-daagse werkweek van vóór de oorlog. Maar veel werknemers wilden liever een vrije zaterdag. Ze voelden zich daardoor fitter en gemotiveerder. Fetter was tegen de herinvoering van de vrije zaterdag. Het zou 'als zwakheid worden uitgelegd en nog niet te onvoorziene gevolgen met zich brengen.'
Minder lawaai, meer werkplezier
Vanaf de jaren '60 maakte automatisering het werk vaak eentonig en minder uitdagend, wat volgens de Arbeidsinspectie leidde tot een afname van motivatie. De Inspectie wilde meer aandacht voor persoonlijke ontwikkeling, welzijn en inspraak op de werkvloer. Ook in andere landen groeide dit besef. In 1974 stelde de Europese Gemeenschap een 'sociaal actieprogramm' samen. Daarin stond het verminderen van lawaai op de werkvloer centraal. Onderzoek liet namelijk zien dat lawaai werkplezier erg beïnvloedde. De Nederlandse politici ondernamen weinig actie, hoewel ze er tussen 1975 en 1980 wel veel over discussieerden. Uiteindelijk vormden deze discussies toch de basis van een nieuwe wet: de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet).
Zorgen over hoog ziekteverzuim
De aandacht voor welzijn kwam deels door zorgen in de politiek. Steeds meer mensen vielen uit op hun werk door psychische overbelasting, waardoor het ziekteverzuim in Nederland hoog was. De werknemers hadden te maken met ingewikkelde taken. Daarnaast zorgden de Technologische veranderingen en reorganisaties bij hen voor onzekerheid, vermoeidheid en onderwaardering. De regels over welzijn waren onduidelijk. En de invulling hiervan werd aan de werkgevers overgelaten. In 1990 is de Arbowet afgerond. Een belangrijk onderdeel in de wet was het begrip 'welzijn'. Werkgevers moesten niet alleen zorgen voor een veilige en gezonde werkplek, maar ook dat werknemers zich prettig voelen tijdens hun werk. Zij moesten zich kunnen ontwikkelen en zo min mogelijk eentonig werk doen.
Schadevergoeding voor burn-out
Eind jaren '90 had een derde van de werknemers last van stress. De 'burn-out' kwam steeds vaker voor. In 2002 gebeurde er iets bijzonders: een werkgever betaalde voor het eerst een schadevergoeding aan een werknemer die door burn-out arbeidsongeschikt was geworden. Een duidelijk signaal aan andere werkgevers om werkstress serieus te nemen.
Leren van het verleden
Direct na de Tweede Wereldoorlog stond de Arbeidsinspectie dus voor een lastige kwestie. Aan de ene kant hadden werkenden veel behoefte aan meer rust en motivatie, aan de andere kant was het land in wederopbouw. Hoewel de Arbeidsinspectie hard optrad tegen de gewenste vrije zaterdag, werd vanaf 1960 'welzijn' een centraal thema. Met de invoering van de Arbowet in 1990 en de eerste schadevergoeding voor een burn-out in 2002, werden werkgevers verantwoordelijk voor het welzijn van hun werknemers. Door de toenemende veranderingen op de werkvloer blijft dit een belangrijk thema voor werkend Nederland.
Meer weten over hoe de geschiedenis van de Arbeidsinspectie? Lees het boek '135 jaar toezicht op de arbeid' en ontdek de fascinerende wereld van de Arbeidsinspectie.