Marc Kuipers, Inspecteur-generaal Sociale Zaken en Werkgelegenheid:
“Hoe 2021 eruit gaat zien is in veel opzichten onbekend. Wat we wel weten, is dat het coronavirus ingrijpende gevolgen heeft voor de arbeidsmarkt. Het heeft ontwikkelingen zichtbaarder gemaakt, die ons eigenlijk al bekend waren, maar waarvan we als maatschappij nog konden wegkijken. Vooral bij werkenden die laagbetaald werk verrichten op flexibele basis, zien we een stapeling van arbeidsrisico’s. Een groep die daarbij extra opvalt zijn de arbeidsmigranten. Los van nieuwe ontwikkelingen houden we onverminderd aandacht voor risico’s zoals de blootstelling aan gevaarlijke stoffen, werkdruk en arbeidsdiscriminatie, arbeidsongevallen, druk op eerlijk werk."
Inspectie SZW in 2021
Dit Jaarplan Inspectie SZW beschrijft hoe de Inspectie SZW in 2021 resultaten en effecten wil bereiken. Het is het derde uitvoeringsjaar van het Meerjarenplan 2019–2022. In 2020 heeft de Inspectie een midterm review van dit Meerjarenplan uitgevoerd. Waar nodig is de verdeling van inspectiemiddelen herijkt. Ook de coronacrisis heeft een grote impact op het werk. De Inspectie heeft daarom haar werkwijze en activiteiten aangepast.
Werknemers met een laag loon en een flexibel contract en zzp’ers hebben in potentie te maken met oneerlijk werk en uitbuiting. Deze groep werkenden is daarom ook in 2021 een belangrijke doelgroep voor de Inspectie. Bij haar keuzes betrekt de Inspectie ook de ontvangen (corona)meldingen. In het bijzonder besteedt de Inspectie ruime aandacht aan misstanden voor arbeidsmigranten die, versterkt door een taalbarrière en een beperkt sociaal netwerk, in een afhankelijke positie zitten.
Dankzij de extra middelen in het regeerakkoord breidt de Inspectie het aantal inspecteurs en rechercheurs ook komend jaar verder uit, vooral op het gebied van eerlijk werk, met risico’s zoals schijnconstructies, arbeidsuitbuiting, illegale tewerkstelling en onderbetaling.
Het coronavirus leidt tot risico’s voor gezond en veilig werk. De Arbeidsomstandighedenwet bepaalt dat werkgevers een zorgplicht hebben voor een veilige en gezonde werkplek voor hun werknemers. In algemene zin toetst de Inspectie de naleving van de genoemde zorgplicht en kan zij handhavend optreden. Op grond van de ‘Tijdelijke wet maatregelen covid-19’ krijgt de Inspectie meer handhavingsinstrumenten, met de mogelijkheid om werkzaamheden stil te leggen als de werkgever de noodzakelijke maatregelen in ernstige mate niet neemt. Samenwerking met regionale en gemeentelijke overheden is meer dan voorheen belangrijk.
De bestaanszekerheid van werkenden en ondernemers staat door corona onder druk. De macro-economische maatregelen van het kabinet zijn van ongekende omvang om de (financiële) gevolgen voor werkenden en bedrijven te beperken. Via haar stelselbrede toezicht signaleert de Inspectie risico’s die voortkomen uit de uitvoering van de steunmaatregelen, de benodigde controles achteraf en de toestroom van nieuwe uitkeringsgerechtigden.
In 2021 draagt extra capaciteit bij aan het herstellen van de balans tussen enerzijds ongevalsonderzoeken, klachten en meldingen en anderzijds preventieve inspecties op het domein van gezond en veilig werk. In 2021 zijn de effecten zichtbaar van de gedifferentieerde aanpak van ongevalsonderzoek. Deze aanpak wordt in 2021 volop doorontwikkeld.
Lees het volledige Jaarplan Inspectie SZW 2021
Werken met effect
De Inspectie organiseert haar activiteiten in programma’s die zich richten op het tegengaan van de belangrijkste risico’s voor gezond, veilig en eerlijk werken en voor bestaanszekerheid in Nederland. Hierbij staat het handhaven van wet- en regelgeving rondom de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid centraal. Daarbij zoekt de Inspectie de samenwerking met relevante publieke en private partners in de handhavingsketen. De Inspectie is ook de bijzondere opsporingsdienst op het terrein van sociale zaken en werkgelegenheid. Naast de actieve rol in programma’s is de Inspectie responsief, open voor meldingen vanuit de samenleving.
Binnen verschillende programma’s kan, naast toezicht, ook strafrechtelijk onderzoek worden ingesteld. Bijvoorbeeld om een situatie van arbeidsuitbuiting, valsheid in geschrifte binnen de loonadministratie of georganiseerde fraude binnen de sociale zekerheid tegen te gaan. Naast de reguliere taken van de Inspectie voert deze dienst meer op zichzelf staande onderzoeken en activiteiten uit. Hieronder valt ook fraude met de steunmaatregelen NOW en TOZO (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers) wegens de coronacrisis en fraude bij inburgeringsactiviteiten. Een aantal strafrechtelijke onderzoeken naar fraude met inburgeringsgelden door taalscholen loopt in 2021 door. Op al deze onderwerpen monitort de Inspectie de ontwikkelingen.
Inzicht in de naleving binnen groepen werkgevers is onder meer het resultaat van monitoronderzoek. Voor gezond en veilig werk kan de Inspectie op basis van de monitor Arbo in Bedrijf het inzicht in de risicoverdeling over bedrijven centraal bepalen. Voor het domein eerlijk werk wordt een vergelijkbare monitor ontwikkeld en uitgevoerd. Deze monitor richt zich onder meer op risico’s als onderbetaling en overtredingen van de arbeidstijdenwet. In 2021 komen op basis van deze Nalevingsmonitor Eerlijk Werk de eerste resultaten beschikbaar.
De Inspectie zet in 2021 in op het vergroten van de effectiviteit van door programma’s ingezette interventies met het Behavioural Insights Team (BIT). Dit team van gedragsspecialisten adviseert programma’s en past gedragskennis toe om onder andere inspecties, brieven en communicatiecampagnes zo vorm te geven dat de kans op blijvende gedragsverandering, en daarmee de naleving van wet- en regelgeving, zo groot mogelijk is.
De Inspectie ziet op de werkvloer van bedrijven en organisaties hoe het arbeidsmarktbeleid in de praktijk uitpakt. Daardoor kan zij vroegtijdig kansen zien of problemen signaleren, zoals nieuwe fenomenen, nieuwe doelgroepen, ineffectieve of knellende regels en niet goed functionerende stelsels.
Aanpak Inspectie SZW 2021
Formatie, bezetting en budget
Budget Inspectie SZW
| Jaartal | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|---|---|
| Budget uitgaven Inspectie SZW* (x 1 miljoen) | 166,4 | 152,3 | 162,7 | 161,7 | 165,2 |
| w.v. Personeel | 124 | 128,3 | 135,4 | 136,4 | 136,4 |
| w.v. Middelen Regeerakkoord | 29 | 34,7 | 42 | 43,5 | 43,5 |
| w.v. Personeel | 25 | 29,5 | 36,6 | 37,9 | 37,9 |
* Met uitzondering van 2020 is het budget exclusief de binnen het departement beschikbare middelen voor ICT, omdat deze door CIO-SZW per kalenderjaar worden toegekend.
Uit deze tabel blijkt de ontwikkeling van het budget van de Inspectie, inclusief de extra ICF-middelen uit het regeerakkoord. Dat loopt op van €152,3 miljoen in 2021 tot € 165,2 miljoen in 2024.
Formatie en bezetting Inspectie SZW*
| Jaartal | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|---|---|
| w.v. Opsporing t.b.v. VWS | 89 | 89 | 89 | 89 | 89 |
| Prognose bezetting einde jaar | 1.371,00 | 1.473,00 | 1.570,00 | 1.570,00 | 1.570,00 |
* Aantal fte exclusief leerarbeidsplaatsen en garantiebanen.
Indicatie van hoe de bezetting van de Inspectie zich de komende jaren ontwikkelt. Van 1.473 fte in 2021 tot 1.570 fte in 2024.